Ook ik ben zo’n tante met een mening en bepaalde verwachtingen. Ik hou ervan om tradities in ere te houden en vond vooral de traditionele klederdracht een must. Een handgemaakte kaftan met borduursels van zilverdraad, kralen en pailletten met daarbij sieraden van zoetwaterparels in combinatie met edelstenen en goud horen bij een bruid. Maar mijn nichtje had haar eigen ideeën over wat ze wel of niet aan zou doen en hoe het draaiboek van haar feestje eruit zou zien. Dus keek ik respectvol toe hoe mijn lieve nichtje tussen alle meningen van (schoon)moeders, tantes en oma’s haar eigen keuzes maakte.
Ik hou ook van de veelzijdige tradities en rituelen op de universiteit. De jaarlijkse Eurekaweek, de opening van het academische jaar, de Dies Natalis en universitaire plechtigheden, zoals buluitreikingen, oraties en promoties vind ik prachtig. De ceremonies zorgen voor momenten van stilstaan, bezinning en het vieren van mijlpalen in de academische omgeving. Bij deze ceremonies dragen hoogleraren – net als bij de Marokkaanse bruiloft – traditionele klederdracht: een op maat gemaakte, handgemaakte fluwelen toga met kleurrijke stola en statige baret.
Tradities en ceremonies zorgen voor het versterken van banden binnen gemeenschappen. Met onze tradities geven we normen en waarden door aan de jongere generaties, zodat zij weten waar zij vandaan komen en hoe ze zichzelf in de wereld kunnen positioneren. Hoewel bepaalde tradities een brug naar het verleden lijken, zie ik ze ook als fundament voor identiteit en gemeenschap in het heden en de toekomst. Ik hoop dat jongere generaties tradities (deels) in ere houden.
Maar, in een wereld die verandert, kunnen tradities per generatie veranderen. Zoals mijn nichtje haar eigen keuzes maakte en haar bruiloft op een manier vormgaf die bij haar past, kunnen tradities en ceremonies op de universiteit veranderen. Wat vroeger wenselijk of acceptabel was, kan niet langer passend zijn in een samenleving die streeft naar gelijkheid en inclusiviteit. Zo dragen álle commissieleden op een aantal universiteiten (onder andere Utrecht, Leiden en Amsterdam) bijvoorbeeld een toga tijdens een promotie, ook als ze geen hoogleraar zijn, om de gelijkwaardigheid tussen de leden te benadrukken. We kunnen naar eigen inzicht onze tradities aanpassen, terwijl de kern behouden blijft. Als een brug naar het verleden en als een kompas naar de toekomst.
Inmiddels is de bruiloft geweest, ik heb gelachen, gehuild en genoten.
Hanan El Marroun is hoogleraar Biologische psychologie.
