Selina onderzoekt hoe je het gesprek aangaat over zelfdoding: ‘Dit is wat ik zelf heb gemist’

Praten over suïcide kan lastig en ongemakkelijk zijn. Want hoe stap je als bezorgde vriend die drempel over?  “Als iemand mij had gevraagd: ‘Ik zie dat het niet goed met je gaat, denk je wel eens aan de dood?’, had ik me een stuk minder eenzaam gevoeld”, vertelt oud-student Criminologie Selina.

Tekst gaat verder onder de video.

“Kijk, daar heb ik opgenomen gezeten.” Selina wijst naar een grijs gebouw langs het water, in een groene woonwijk net buiten Rotterdam. Ze loopt verder richting een klein parkje dat grenst aan de psychiatrische instelling waar ze ruim een jaar geleden een aantal maanden heeft doorgebracht. “Ik ging hier heel vaak een rondje lopen. Dit was ‘even eruit’.”

Het ging langere tijd niet goed met Selina. Ze was erg somber en verloor haar zin in het leven. Zelfmoord leek steeds meer een uitweg. Daarom besloot ze om zich te laten opnemen. “Er ligt nog altijd een taboe op het hebben zelfmoordgedachten”, zegt Selina. “Ik schaamde me dat ik die gedachtes had. En dan kon ik het er ook nog met niemand over hebben.” Dat versterkte de gevoelens van eenzaamheid enorm.

Uit onderzoek blijkt dat een op de zes jongeren tussen de 12 en 25 jaar wel eens denkt aan zelfdoding. “Suïcide is iets dat iedereen kan overkomen”, vertelt universitair hoofddocent klinische psychologie Ruth Van der Hallen, die het onderzoek van Selina bij de Erasmus School of Social and Behavioural Sciences (ESSB) begeleidt. “Maar we zien dat vooral jongeren kwetsbaarder zijn voor zelfdoding.” Dat komt onder andere omdat het adolescente brein nog in ontwikkeling is. “Daarom is het moeilijker om consequenties in te schatten. Je bent daardoor ook veel impulsiever.”

In het leven van jongeren verandert er ook nog heel veel. Wisselende vrienden, wisselende opleidingen, het kan allemaal meespelen: “Het is een turbulentere periode in het leven van een mens. En dat gecombineerd met een brein dat nog in ontwikkeling is, zorgt ervoor dat suïcidegedachtes en suïcide meer voorkomen dan bij andere groepen.”

De avond voordat Selina wordt opgenomen, is ze erg suïcidaal. Het is niet veilig om alleen thuis te zijn. Ze vraagt daarom drie vriendinnen om langs te komen in haar studentenkamer en samen te wachten op de crisisdienst. “Vanaf het moment dat we die avond de drempel bij Selina over stapten, was het wel echt duidelijk wat er aan de hand was”, blikt Daphne terug op het terras van snackbar Tante Nel, in het centrum van Rotterdam. Junia vult aan: “Je bent zo bang om het op een verkeerde manier ter sprake te brengen. En dan is de veilige optie om het maar in het midden te laten.” Dan schiet Selina in de lach: “Terwijl eigenlijk de enige verkeerde manier is om het helemaal niet ter sprake te brengen.”

In de periode dat Selina opgenomen is, voelt ze zich steeds slechter. In december 2022 doet ze een zelfmoordpoging. Als ze wakker wordt op de intensive care voelt ze zich slechter dan ooit. “Ik was een soort schim van mezelf”, vertelt ze op een bankje in het park naast de kliniek. Maar toen Selina in het ziekenhuis lag, ging er ook een soort knop om. “Ik dacht: hoe ik hier nu lig, dit laat ik me echt nooit meer gebeuren.” Niet alleen bij haarzelf, maar ook anderen niet: “Ik kreeg een heel sterk gevoel dat ik anderen wil helpen die zich ook zo voelen. Al is het maar één iemand.”

Een nicht van Selina wijst haar begin 2023 op een subsidieronde voor ‘onderzoek voor en door jongeren’ vanuit ZonMw. Jongeren mogen een onderzoeksvraag indienen op het gebied van mentale gezondheid. Selina’s onderzoeksvraag is duidelijk: hoe kunnen we het makkelijker maken voor studenten om over zelfdoding te praten? In februari 2023 dienen Selina en onderzoeker Ruth Van der Hallen hun voorstel in, dat al snel wordt gehonoreerd. Ze krijgen subsidie en doen nu samen onderzoek naar ‘Gesprekken die Levens Redden: Suïcidepreventie voor Studenten’.

In juni 2024, na ruim een half jaar hard werken, begint een reeks workshops op de campus Woudestein. In de workshops kunnen studenten leren hoe ze het gesprek aan kunnen gaan als ze zich zorgen maken om een vriend of studiegenoot. “Dit is precies wat ik zelf heb gemist”, vertelt Selina. “We moeten af van het taboe. Ik geloof echt dat het heel veel kan schelen voor de mensen die zich zo voelen, als we makkelijker met elkaar kunnen praten over zelfmoord.”