“Het is niet te bevatten dat maatwerk voor topsporters wel mogelijk is, maar voor mantelzorgers niet, omdat zij geen ‘talentstatus’ hebben”, schreef de Tilburgse rechtenstudent Antje Beers. Haar opiniestuk resulteerde in een motie in de Tweede Kamer, waar alle 150 Kamerleden voor stemden. “Wat mij betreft zijn mantelzorgers ook topsporters, als je ziet hoeveel uur per week zij kwijt zijn aan hun taak. Het niet consequent hanteren van maatwerk is wat mij betreft een groot gemis op deze universiteit.” In het najaar worden de onderwijsplannen voor meer ondersteuning van studerende mantelzorgers verwacht.
Mantelzorgers ontzien het al overbelaste zorgstelsel. Mensen kunnen (langer) thuis blijven wonen, er is minder thuishulp nodig. De voordelen voor zorgbehoevende mensen én de maatschappij zijn vaak groot, maar de keerzijde is de stress die het kan veroorzaken bij de mantelzorgers zelf. Vaak hebben deze mensen meer zorgen over de persoon die ze helpen. Het is voor jongeren lastig meer ruimte te krijgen in of rond hun studies voor zulke zorgtaken.
Een op de vier jongeren en jongvolwassenen is mantelzorger. Die term is heel breed. Een mantelzorger doet bijvoorbeeld boodschappen voor een immobiele buur, helpt met het huishouden omdat iemand langdurig ziek is of een beperking heeft, of geeft geestelijke steun aan iemand die verslaafd of depressief is. Het gaat om hulp aan iemand die anders niet thuis kan wonen of niet mee kan doen in de maatschappij. Vaak gaat het samen met het zorgen maken over de persoon die hulp nodig heeft.
Balans tussen verplicht onderwijs en meer flexibiliteit
Officieel hebben mantelzorgers die studeren niet de flexibiliteit van topsporters, maar soms is het via studieadviseurs mogelijk een week uitstel te krijgen voor een opdracht of een extra herkansing. Wat mogelijk is, hangt af van universiteit, faculteit en studie.
Lianne van der Giessen, studieadviseur bij Geneeskunde, biedt deze studenten dezelfde ruimte als studerende topsporters. Ze weet dat niet iedere studie die ruimte heeft, maar ook bij Geneeskunde zit er een grens aan: “In de bachelor kunnen we kijken naar het bindend studieadvies, het later inleveren van opdrachten, dat soort zaken. In de master zijn de coschappen het lastigste.” De medische stage is intensief, studenten maken lange dagen. “Dan kan ik je de keuze geven: in deeltijd, wel lever je dan wat vrije dagen in, of in de regio blijven. In dat geval kom je terecht bij ziekenhuizen in Zuid-Holland. Het zal altijd maatwerk blijven, maar verplichte vakken blijven verplicht en je zal binnen een bepaalde termijn toch al je studiepunten moeten halen.”
Zorg uit handen geven
De verhalen van stress bij jonge mantelzorgers herkent Van der Giessen. “Het is vaak fysiek en mentaal zwaar. Studeren is al behoorlijk pittig zonder die extra taken. Ik vraag vaak of er andere familieleden, andere broers of zussen, buren, vrienden zijn die kunnen helpen. Vaak, niet altijd, zijn die er, maar mantelzorgers kunnen het lastig vinden de zorg uit handen te geven. Zeker als ze al jong voor die persoon zijn gaan zorgen. Ik zeg ze dan: je mag best iets uit handen geven.”
Waar moet het ministerie nog naar kijken in dit dossier, vindt de studieadviseur? “Een financiële ondersteuning; net als voor chronisch zieke jongeren die in aanmerking kunnen komen voor studietoeslag. Langer studeren, wat kan gebeuren bij mantelzorg, kost meer geld. Daarnaast hebben deze jongeren vaak geen ruimte voor een bijbaantje.” In Rotterdam krijg je vrij makkelijk een verklaring van de gemeente als je mantelzorger bent. Dat document is bewijs voor bijvoorbeeld studieadviseurs dat je echt mantelzorg verleent. “Dat hebben we echt nodig om je te kunnen helpen. In sommige steden is dat ingewikkelder. Een student die in Tilburg woont, werd van kastje naar de muur verwezen. Dat moet overal even makkelijk worden.”
Wat is er nu al op de Erasmus Universiteit?
Universiteitsbreed zijn er al extra ondersteunende maatregelen. Je kunt in contact komen met andere jonge mantelzorgers via de Personal Support Hub (naast de Living Room, begaande grond van het Langeveldgebouw). Je kunt daar ook terecht voor een gesprek met professionals die jou praktisch kunnen helpen, bijvoorbeeld met bepaalde aanvragen, of die je verhaal even aanhoren.
“Binnen de EUR wordt al enkele jaren gewerkt om de manier waarop studenten met een (mantel)zorgtaak ondersteund kunnen worden te verbeteren. Zoals je begrijpt gaat dit vaak om maatwerk”, laat een woordvoerder van de Erasmus Universiteit weten. Dat maatwerk kan gaan over financiële ondersteuning. Vanuit het profileringsfonds is er ruimte om bepaalde studenten financieel bij te staan. Mantelzorg is er een van.
Laatste tip
“Je bent sneller mantelzorger dan je denkt”, zegt Van der Giessen. In presentaties aan het begin van de bachelor en de master staan zij en haar collega’s hier altijd even bij stil. “Je hoeft het niet te melden als je mantelzorger bent, maar het maakt het voor ons wel makkelijker om je te helpen. Als je aan het einde van het eerste studiejaar zegt dat je het niet gaat halen door je mantelzorgtaken, dan wordt het meteen een stuk lastiger.”
In de komende weken vertellen jongeren die studie en mantelzorg combineren bij EM over hun ervaringen. Wil jij ook jouw verhaal delen? Neem dan contact op met Tessa Hofland.
