Leren van OccupyEUR: ontwrichting als politiek engagement

Wie bepaalt de voorwaarden voor de dialoog over de klimaatcrisis?  We horen al sinds de eerste OccupyEUR-bezetting de retoriek dat ‘ze niet met ons willen praten’. De aanname daarachter is dat protesteren geen geldige vorm van dialoog is, omdat het te luidruchtig en verstorend is. De verwachte manier is een dialoog zoals bepaald door de mensen in gezaghebbende posities. Een dergelijke dialoog is niet op voet van gelijkheid. Leren van OccupyEUR is een masterclass over het nut van radicale politiek in gevallen waarin de gebruikelijke dialoog aantoonbaar niet heeft gewerkt.

Een protest is geen theekransje en is niet gemakkelijk. Het verstoort gewoontes, ontwricht ons en confronteert ons met de harde realiteit van systemische problemen. Protest gaat noodzakelijkerwijs samen met strijd, in figuurlijke zin (want keer op keer is het de politie die geweld gebruik tegen demonstranten). Protesteren is een daad van verzet die erop gericht is de status quo uit te dagen en een betere toekomst te verbeelden.

Ongemak is een van de belangrijkste ingrediënten van protest. Maar in een samenleving die conflictvermijdend is en waarde hecht aan een comfortabel gevoel en business as usual is er weinig ruimte voor verandering. Niemand vindt het leuk om te horen dat hij moet veranderen, maar zonder protesten zouden er nooit historische overwinningen op het gebied van burgerrechten zijn behaald.

Protesteren is een democratisch recht. De 25-daagse bezetting onder leiding van Judy Heumann om de naleving van artikel 504 van de Amerikaanse Rehabilitation Act af te dwingen, leidde tot het einde van discriminatie op grond van handicap. De bezetting had een enorme impact en houdt direct verband met een van de eisen van OccupyEUR, waarin de EUR wordt gevraagd om te voldoen aan de wettelijke regels voor toegankelijkheid. Sommige studenten komen niet naar de campus vanwege de slechte toegankelijkheid. Soms hebben ze een depressie ontwikkeld door de ontoegankelijkheid en de vooroordelen waar ze mee te maken krijgen als ze slechts hun rechten en behoeften vervuld willen zien.

De eisen van OccupyEUR zijn relevant voor alle studenten en mogen niet weggewuifd (‘als die bedrijven bezig zijn met de transitie, dan moeten we ze daarmee helpen’) of met geweld de kop in gedrukt worden (door de politie erop af te sturen), of worden afgedaan als jeugdige onstuimigheid (ach, het zijn maar jongeren, wat weten die nou helemaal). Dit laatste wordt genormaliseerd door de woordkeuzes of neerbuigende toon van bestuurders en beslissers die altijd en overal een luisterend oor weten te vinden.

Door deze houding van ‘ze-willen-niet-met-ons-praten-ook-al-hebben-we-het-al-drie-keer-gevraagd’ ontstaat een negatief beeld. Beweren dat ‘wij open zijn’ maar ‘zij niet’ en dat ‘wij daarom gelijk hebben’ en ‘zij niet’ gaat voorbij aan het feit dat er al gesprekken waren voordat de beweging begon en dat deze niet tot een oplossing hebben geleid, wat een van de redenen is waarom tot bezetting werd overgegaan. Aandringen op dialoog leidt de aandacht af van de problemen en leidt er veelal toe dat de stem van OccupyEUR niet wordt gehoord.

Want wat betekent dialoog eigenlijk en voor wie? Wie krijgt het woord? Hoe krijg je het woord? Wat zijn de onuitgesproken regels van een dialoog waartoe wordt opgeroepen door mensen in gezaghebbende posities? Hoe zit het met degenen die de confrontatie met het gezag willen aangaan en de noodzaak van verandering? Hoe kunnen we samen duurzaamheid, toegankelijkheid en inclusie realiseren?

OccupyEUR wil een campus die de missie van de EUR (duurzaamheid, maatschappelijke impact) waarmaakt. Door deze eisen te ontkennen en af te doen als ongeldig, onrealistisch of utopisch, sluit je de mogelijkheid tot engagement uit.

De eisen van OccupyEUR komen voort uit een ecologische zorg voor de planeet en voor de mens; ze roepen op tot collectieve verantwoordelijkheid om een einde te maken aan vervuiling, uitsluiting en het schaden van mensen. Op een ontwrichtende maar vreedzame manier zetten ze ons aan tot nadenken en ethisch handelen. Kunnen we bij de EUR openstaan voor de mogelijkheid van een ethisch leven dat niet structureel parasiteert op het leven op aarde en de medemens?