“Tien, negen, acht, zeven, zes…” Dinsdagavond om tien seconden voor half elf tellen de zestig Occupy’ers in het Erasmusgebouw af alsof het oudejaarsavond is. Om half elf moeten ze het gebouw uit, hebben ze ’s middags al te horen gekregen. Shrek is net afgelopen, iemand zet Erykah Badu op, een paar mensen dansen. Maar er is vooral veel vertwijfeling: wat nu, kunnen ze blijven of komt de politie weer?
De meeste studenten in dit artikel willen anoniem blijven, zonder achternaam in het stuk of gebruiken een pseudoniem, om te voorkomen dat hun namen bekend worden bij de politie.
Blijven slapen
Sociologiestudent Pjotr blaast zijn oranje luchtbedje op. Hij wil blijven slapen ‘tot de banden met de fossiele industrie worden verbroken’. “Ik heb mijn koffiezetapparaat meegenomen, dus kan morgen lekkerdere koffie maken dan uit de automaat komt.” Andere studenten zijn van plan om te vertrekken. “Ik blijf niet slapen maar doe alsof, zodat het lijkt alsof we met zijn allen willen blijven”, zegt een sociologiealumna.
Psychologiestudent Charlie wil niet blijven slapen. “Ik verwacht dat we zo ontruimd worden.” Die kijkt met een goed gevoel terug op de dag. “Het is fijn dat het College van Bestuur er deze keer wel was.” Charlie benadrukt dat het goed is dat er meer aandacht voor hun eisen is en dat de universiteit werkt maakt van toegankelijkere gebouwen en duurzaamheidsbeleid. “Maar wij zijn niet zo onder de indruk van het uitroepen van de klimaatnoodtoestand. Er zijn meer maatregelen nodig. In dit tempo voorkomen we niet dat de universiteit in 2050 onder water staat.”
Klimaatnoodtoestand
Om tien voor half elf verlaten de laatste medewerkers, collegevoorzitter Ed Brinksma en rector magnificus Annelien Bredenoord het gebouw. In een communiqué zijn de demonstranten net nogmaals verzocht te vertrekken: “We verzoeken iedereen daarom nogmaals dringend het pand te verlaten voor 22:30. Eenieder die na dit tijdstip nog in het gebouw aanwezig is, is in overtreding en dat kan gevolgen hebben. Wij kunnen jullie veiligheid niet garanderen, je bent zelf verantwoordelijk als je het pand niet verlaat.”
“Ik ben vooral heel moe nu, dus wil graag naar huis”, zegt Bredenoord. “Ik moet ook om half elf het gebouw uit. Wie er daarna nog is, is in overtreding.” Ze vertelt dat ze geïnspireerd is door The good ancestor van Roman Krznaric, over hoe je een goede voorouder kunt zijn en langetermijnleiderschap kunt tonen. “De wetenschap toont ook aan dat gecoördineerde actie voor het klimaat nodig is. Daar zijn we het over eens. Daarom hebben we maandag de klimaatnoodtoestand uitgeroepen, met een concreet actieplan. We lopen daarin echt voorop.”
“Ik denk dat we hebben laten zien dat we geleerd hebben van de vorige keer”, zegt de rector. Ze doelt op de bezetting in november. Die eindigde met ingrijpen van de ME. Achteraf was er veel kritiek dat de leden van het College van Bestuur zich de hele dag niet hadden laten zien. Dat is dinsdag anders. De collegeleden zijn regelmatig voor de aula te vinden. Bredenoord zegt dat ze veel goede individuele gesprekken met studenten heeft gevoerd, maar betreurt het dat het niet kwam tot een gezamenlijk gesprek. “Ik heb gevraagd of ik iets tegen de groep mocht zeggen, maar dat mocht niet. Dat vind ik jammer.”
Twee studenten gooien een bal over. Iemand probeert de traplift voor de aula, maar snapt niet hoe hij de lift terug naar beneden krijgt. En dan, iets na half elf, vordert een beveiliger iedereen om het gebouw te verlaten. Niemand maakt aanstalten om dat te doen. De beveiligers overleggen en komen even later terug om de deuren af te sluiten.
Bladerunner
Binnen twee minuten zijn alle posters en banners met slogans opgeruimd. Alleen op de vloer liggen nog de vier eisen en de pakkende slogan: “Sure, it’s complex and nuanced, we know. But that is no excuse to keep ‘dialoguing’ until this world has gone to shit. So we need bold choices, boards, CEO’s, politicians and activists taking the leap to fundamental change.” Veertig van de zestig activisten verlaten het gebouw. Wie eenmaal buiten is mag niet meer naar binnen.
Acht mensen gaan in een cirkel op de grond zitten. “We blijven tot onze eisen zijn ingewilligd”, zegt een van hen. “Maar dit is niet het moment voor een interview.” Ze maken zich op voor een ontruiming. Een stuk of tien anderen zijn nog binnen, voor mentale steun, EHBO of contact met activisten op afstand.
“Als de politie binnenkomt, draaien we de The imperial march van Star Wars”, zegt een student die anoniem wil blijven omdat hij overweegt te solliciteren bij de universiteit. Via een oortje vraagt hij ‘bladerunner’, die in de omgeving van de campus naar politie zoekt, om een update. Grinnikend: “Bladerunner, goede activistennaam.”
Politie komt niet
Buiten zingen de veertig studenten en medewerkers ‘You are not alone’ en ‘The oceans are rising and so are we’. En ze dansen op ABBA, er klinkt boegeroep als dat abrupt wordt afgezet.
De politie komt uiteindelijk niet. Rond een uur ’s nachts komen daarom nog een paar mensen het gebouw binnen. Actievoerder Pjotr was erbij. “Het bleek een leeg dreigement. Toen bleek dat de politie er helemaal niet was, gingen er weer een paar mensen naar binnen. De beveiliging wilde dat niet, maar die mogen helemaal niet iemand zomaar tegenhouden. Niemand heeft ook geduwd ofzo, de demonstranten zijn gewoon langs de beveiligers gelopen.” De ruim twintig bezetters brengen de nacht door in het Erasmusgebouw.
Druk om te vertrekken
“Voor niemand was duidelijk wat er zou gebeuren”, vertelt Appa, student Educational Psychology, woensdagochtend. “Om half elf kwam de beveiliging, en ze hadden een camera waarmee ze ons recht in ons gezicht filmden, als intimidatietactiek. Een kwartiertje later zeiden ze dat ze de deuren gingen sluiten. Omdat de beveiliging ons waarschuwde, dachten we dat we gearresteerd konden worden. Dus we zeiden tegen elkaar: iedereen die niet gearresteerd wil worden moet nu vertrekken.”
Het College van Bestuur hanteerde tijdens dit protest duidelijk een andere tactiek dan bij de vorige in het Sandersgebouw. De hele dag is er geen politie gesignaleerd en de collegeleden waren zelf grote delen van de dag aanwezig bij het protest om met iedereen praatjes te maken.
Pjotr is desondanks niet alleen maar blij met het handelen van het CvB. “Aan de ene kant ben ik trots op wat wij als groep gepresteerd hebben. We hebben gedaan wat in dertien jaar niet gebeurd is: we hebben hier overnacht. Dat is een geweldige overwinning. Maar we zijn ook keihard voorgelogen door de rector: die zei tegen ons dat na half elf onze veiligheid niet gegarandeerd kon worden en we het risico liepen op een strafblad. Ze zetten ons onder druk om te vertrekken, maar dat is uiteindelijk niet gebeurd. Ik vind dat moeilijk.”
Zowel Appa als Pjotr zijn in de hal blijven slapen, samen met nog ongeveer twintig anderen. Vanwege de kou sliep niet iedereen lekker, maar Appa wel. “Voor mij was het een prima nacht”, zegt ze met een glimlach. “Voor sommigen was het koud, maar ik had een goede warme slaapzak, dus ik sliep goed.” Volgens Appa en Pjotr gedroegen de nachtbeveiligers zich heel vriendelijk. “Ze praatten veel met ons en leken solidair”, zegt Appa. Pjotr kwam slechts tot een uurtje slaap. “Ik ging dingen schrijven, mobiliseren, ervoor zorgen dat vandaag goed kan verlopen, en ik ben er klaar voor”, zegt hij strijdlustig.
