“The Narrow Road to the Deep North is gebaseerd op een waargebeurd verhaal”, vertelt Han Bleichrodt via een videoverbinding vanuit Alicante. Er bestaat een Let die zijn vrouw kwijtraakte in een gevangenkamp tijdens de oorlog. Hij reisde heel Europa door om haar te zoeken. Moedeloos emigreerde hij uiteindelijk naar Australië, waar hij een nieuw leven opbouwde met een nieuwe relatie. En ineens, na tien jaar, zag hij zijn vrouw, de liefde van zijn leven, op de Sydneybrug in Australië staan. Dan is de vraag: gooi je alles overboord? De Let koos voor zijn nieuwe leven en ook Dorrigo Evans, de hoofdpersoon in het boek, liep door. “Het greep me naar de keel toen ik het las”, zegt Bleichrodt. “Ik dacht dat hij voor zijn vroegere vrouw zou kiezen.”
“In mijn onderzoek zie ik vaak het consensus-effect: we verwachten dat mensen lijken op onszelf, maar we verschillen meer van elkaar dan we denken. Dat vind ik het mooie van boeken lezen.” Het verruimt de blik op hoe mensen zich gedragen. “Bij The Narrow Road to the Deep North was er ik er echt een beetje van ontdaan dat Dorrigo Evans niet voor de liefde koos.”
Een dood spoor
Dorrigo Evans was een krijgsgevangene die in 1943 meewerkte aan de Birma-spoorlijn, ook wel de dodenspoorlijn genoemd, onder druk van het Japanse leger. Bleichrodts opa was ook een krijgsgevangene die aan de spoorlijn werkte. Een jaar nadat zijn vader werd geboren in Indonesië vielen de Japanners het land binnen. Zijn opa werd vervolgens gedeporteerd naar een werkkamp, terwijl zijn oma met de kinderen naar een jappenkamp werd gestuurd.
“Voor mij kwam in dit boek alles samen”, zegt Bleichrodt. “Het laat zien hoe complex mensen zijn.” In het kamp moeten de krijgsgevangene hun bed op exact dezelfde manier opmaken en jaren na de bevrijding is het voor een oud-krijgsgevangene onacceptabel dat zijn kinderen hun bed op een andere manier opmaken. “Dat wederzijdse onbegrip vond ik de mooiste passage.”
Kleine dingen kunnen een heel leven op zijn kop zetten, vervolgt hij. “Alle zekerheden die we hebben opgebouwd, zijn dan niks meer waard. Dat zie je nu met de pandemie, maar ook bij mijn familie. Mijn grootouders dachten dat ze een mooi leven hadden opgebouwd in Indonesië. Maar toen de Japanners binnenvielen waren ze alles kwijt. In Nederland wilde niemand hun verhaal horen. Dat was ook onbegrip”, verwijst Bleichrodt naar zijn lievelingspassage.
Leesgedrag:
Laatste boek: Esperando a nadie van Félix Guerrero en La reina oculta van Jorge Molist
Favoriete genre: fictie, ‘een mooi verhaal dat je aan het nadenken zet’.
Belangrijkste motivatie: “Mooie dialogen, mooie zinnen. Zo neem je elke dag wat mee.”
Aantal boeken per jaar: “Op het moment lees ik alleen boeken in het Spaans, dus dat gaat wat langzamer. Zo’n vijf per jaar denk ik.”
Een ander pad
Bleichrodt constateert dat hij misschien wel meer een psycholoog dan een econoom is. Het was de arbeidsmarkt in de jaren tachtig die hem deed kiezen voor een studie met een perspectief op een baan. Aanvankelijk vond hij macro-economie interessant, maar zijn interesse verschoof langzaamaan naar de menselijke beslissingen, het micro-niveau. “Het kan gek lopen. Ik kon moeilijk voorspellen wat ik het leukst vond.”
Als jongen van 18 kwam hij voor zijn studie Economie naar de EUR en meer dan 35 jaar later is hij nog steeds aan de universiteit verbonden. “Nu wordt het tijd om alles wat ik geleerd heb terug te geven aan de jongere generatie. Ik merkte dat ik tijdens het lesgeven zoveel om de stof heen vertelde dat ik ben begonnen aan een boek over gedragseconomie. Elke dag schrijf ik twee of drie bladzijdes.”
Een nieuw perspectief
In Alicante, waar hij ook een aanstelling heeft, heeft Bleichrodt om de promovendi een beetje te helpen een boekenclub voor wetenschappers opgericht. Elke maand discussiëren ze over een wetenschappelijk artikel. “Zo voorkom ik dat ik een oude brompot wordt en bovendien is het voor aio’s leuk om te weten wat de oude knarren van de artikelen vinden. Als je jong bent, ben je bovenal bezig met je eigen carrière uitstippelen en veel publiceren. Nu hoop ik vooral wat achter te laten. Uiteindelijk zijn collega’s; mensen die je hebt gesproken en die ideeën doorgeven.”
Han Bleichrodt is hoogleraar Gedragseconomie aan de Erasmus School of Economics. Zijn onderzoek richt zich op beslissingen onder onzekere omstandigheden en over tijd. Hij heeft een bijzondere interesse in die beslissingen over gezondheid.
