Rector: ‘Doorgeschoten prestatiecultuur op de EUR moet veranderen’

Wat valt jullie op in de resultaten van de Student Wellbeing Monitor?

Marilisa Boffo: “Het hoge niveau van stress, angstgevoelens en in het bijzonder depressieve klachten. Dit is ook waarschijnlijk in verband met de hoge mate van eenzaamheid. Het is een vicieuze cirkel, want hoe eenzamer je je voelt, hoe verdrietiger je wordt. En hoe verdrietiger je wordt, hoe minder mensen je wil zien.”

Frank van der Duijn Schouten: “Eenzaamheid werd inderdaad heel vaak genoemd. Dat heeft mij overtuigd van de beperkingen van online onderwijs. Een aantal studenten vindt online onderwijs handig en effectief en wil het behouden na de coronacrisis. Maar ik denk dat we er heel voorzichtig mee moeten zijn. Er zijn bepaalde aspecten, zoals intermenselijk contact en interactie, die niet kunnen worden vervangen door online onderwijs.”

Hoe beïnvloedt de coronacrisis het resultaat van de enquête?

Marilisa Boffo: “De laatste jaren zien we in verschillende studies dat de mentale gezondheid van studenten achteruitgaat. Dus dat de enquêteresultaten zorgelijk zijn, kan niet alleen worden toegeschreven aan de coronacrisis. Kijk, dat studenten wat stress ervaren, dat is normaal voor de levensfase waarin ze zich bevinden. Je studietijd is een uitdagende periode, een transitie naar volwassenheid. Corona heeft niet alle problemen veroorzaakt, maar het maakt ze wel erger.”

Wat is dan de oorzaak van de stress onder studenten?

Frank van der Duijn Schouten: “Los van de lastige leeftijd of uitdagende periode denk ik dat de doorgeschoten prestatiecultuur op de universiteit een grote rol speelt. Wij leggen  te veel nadruk op prestaties. We hebben bijvoorbeeld prijzen voor studenten die twee masteropleidingen kunnen afronden. Studenten voelen de druk om te presteren en te concurreren.

“Deze concurrentie leidt tot minder samenwerking. Ik ken bijvoorbeeld promovendi die bang zijn om samen te werken omdat ze hun collega’s als concurrenten zien, die hun potentiële resultaten zouden kunnen stelen.

“Daarom moeten we deze resultaten gebruiken om te reflecteren op ons onderwijssysteem. Natuurlijk moet je een goede balans vinden. Ik heb de tijd meegemaakt dat een academische opleiding acht jaar kon duren. Toen waren er studenten die zeiden: ‘Wat maakt het nou uit, zolang ik er maar van geniet.’ Zo’n houding is tegenwoordig  niet acceptabel. Maar we moeten zeker op zoek gaan naar een nieuwe balans.”

En wat kun je doen om die prestatiecultuur te temperen?

Frank van der Duijn Schouten: “Ik ben een groot voorstander van het principe ‘erkenning en waardering’. Het juiste voorbeeld geven is daarnaast een van de meest efficiënte manieren om de cultuur te veranderen. Ik zou graag zien dat onze decanen en onderwijsdecanen bijvoorbeeld niet meer behoeven te werken op de avonden en in de weekenden.”

Want dat heb je ook nooit gedaan?

Frank van der Duijn Schouten: “Nou, gedurende mijn hele loopbaan beschouw ik zondag als een vrije dag. Dus mijn scherm en telefoon staan dan uit. Mensen weten dat ze op zondag geen antwoord krijgen van mij. Het is misschien slechts één dag in de week, maar ik denk dat dat een goed signaal is om mee te beginnen.”

Hoe gaat de universiteit studenten helpen met hun mentale klachten?

Frank van der Duijn Schouten: “We hadden het idee om meer studentenpsychologen in te huren zodat we studenten sneller kunnen helpen. De resultaten van de enquête hebben bevestigd dat studenten de hulp echt nodig hebben, dus we hebben het besluit tot uitbreiding versneld. De vacatures hiervoor worden op dit moment uitgeschreven. Zodra we weten hoeveel psychologen we precies aannemen, informeren we de studenten.

“Daarnaast bereiden we ons voor op fysiek onderwijs in het komende academisch jaar. Wij gaan risico’s nemen om zonder beperkingen onderwijs op de campus te organiseren omdat we zien dat studenten dit nodig hebben.”

De universiteit heeft een bedrag ontvangen van de overheid om problemen rondom mentale gezondheid van studenten aan te pakken. Hoe besteedt de EUR het budget?

Frank van der Duijn Schouten: “We hebben het grootste deel van het budget overgemaakt aan de faculteiten. Ze zijn vrij om de aanpak zelf te bepalen, maar we benadrukken wel dat de faculteiten van elkaar kunnen leren. Dat is productiever dan een van bovenaf voorgeschreven benadering.”

Marilisa Boffo: “We hebben daarnaast plannen op het universitaire niveau, zoals het maken van één centraal welzijnaanspreekpunt, zowel online als op de campus. We hebben al de webpage Are You OK Out There? op MyEur, nu werken we aan een geïntegreerd platform waar alle hulpverlening duidelijk te vinden is.”

Vind je niet dat de universiteit, met meer studentpsychologen en een welzijnsplatform, de symptomen bestrijdt in plaats van structurele oorzaken aanpakt?

Marilisa Boffo: “Kijk, als je symptomen ervaart en je naar de dokter gaat, is het eerste wat de arts zal doen de symptomen verlichten en tegelijkertijd een diagnose stellen. Als je de symptomen niet verlicht, kunnen de klachten erger worden. Je probeert de ziekte natuurlijk te genezen, maar het diagnostisch proces kost tijd en we moeten ergens mee beginnen.”

Wat wil je meegeven aan studenten?

Frank van der Duijn Schouten: “Ik zou studenten willen vragen om na te denken over de zware periode die achter hen ligt. Niet alleen om te kijken wat je hebt gemist en verloren, maar ook om te zien wat je in deze periode hebt bijgedragen aan het welzijn van anderen.

“Ik zie dat veel studenten niet alleen voor hun eigen omgeving zorgen, maar ook voor de samenleving. Ik weet bijvoorbeeld dat een studentenvereniging naar het bejaardentehuis ging. Ze hebben de bewoners getrakteerd op taart om hun steun te betuigen. Fantastische actie. Ik hoop dat studenten zulke initiatieven blijven nemen.”

Marilisa Boffo: “Het is een zwaar jaar geweest. Maar ik wil graag dat we positief blijven: dit zal niet eeuwig duren, het zal beter worden en studenten kunnen terug naar de campus. Hou moed erin om open naar de toekomst te kijken en zorg goed voor elkaar.”