Multidisciplinaire honoursprogramma’s om je plek te leren kennen

De top 10 procent van elke studie heeft de afgelopen weken een uitnodiging gekregen voor een van deze honourprogramma’s. Tackling Inequalities is voor masterstudenten, Grand Challenges voor tweedejaars bachelorstudenten. In de uitnodiging worden de studenten met de hoogste cijfers gevraagd te solliciteren voor een plek. “Al gaat het mij meer om een goede motivatie dan om hoge cijfers”, vertelt Christian van der Veeke, academisch directeur van Grand Challenges.

Discipline-overstijgend onderzoek doen staat bij zowel het bachelor- als het masterprogramma centraal. “Multidisciplinair werken is natuurlijk ontzettend hip, maar het is ook heel moeilijk”, zegt Engelbert. “Om deel te nemen moet je nieuwsgierig zijn naar andere disciplines en de grenzen van je eigen discipline willen opzoeken. Met gelijkgestemden is het makkelijker om een bepaald standpunt ergens doorheen te rauzen. Samenwerken met onderzoekers uit een andere wetenschap is messy, het duurt langer, en is iets wat je echt moet leren.”

Van der Veeke is het daar volledig mee eens. Onderzoekers hebben, volgens hem, vaak last van tunnelvisie op wetenschapsgebied. En dat proces begint al vroeg. “Je wordt al gewired in je eerste studiejaar”, vindt Van der Veeke. “Opvattingen over andere wetenschappen zijn vaak heel simpel en zitten vol vooroordelen. Economen zullen alleen maar naar economische modellen kijken, zulk soort oppervlakkige vooroordelen. Wij willen studenten anders laten kijken, de input van anderen leren respecteren. Gastdocenten krijgen hier vaak vragen die ze nog nooit eerder gehad hebben, omdat er studenten uit andere vakgebieden voor ze zitten.” Dat geeft volgens hem aan hoe anders er binnen wetenschappelijke disciplines gedacht wordt over onderwerpen.

Bij beide programma’s doen de studenten onderzoek naar een Rotterdamse kwestie. Bij Grand Challenges worden studenten vooral uitgedaagd na te denken over problemen van de stad. “Duurzaamheid is een beetje een kapot getrapt thema, maar het is veel breder dan alleen milieuzaken”, zegt de academisch directeur van het programma. Een duurzaam migratiebeleid, duurzaam gezondheidsbeleid, dat valt allemaal onder het thema. “Iets terug willen doen voor de stad klinkt een beetje cheap, maar we zijn nou eenmaal met elkaar verbonden. De stad met de EUR en de EUR met de stad. Academici zijn onderdeel van de stad, maar we staan nu te veel op afstand. Daar wilden wij mee aan de slag.”

Grand Challenges begint eind november aan het zevende jaar, maar gaat er anders uitzien. Het is nu één Engelstalig programma van veertig studenten in plaats van een Nederlands en een Engels deel. Daarnaast is de eindopdracht anders, en daar is Van der Veeke erg trots op. “Want die suggestie kwam van twee alumni van het programma. Zij vonden het honoursprogramma zeer waardevol, maar ze zeiden tegen mij: ‘Kun je niet wat doen aan die eindopdracht?’”. Eerst moesten studenten drie essays schrijven vanuit het standpunt van drie verschillende disciplines. Nu moeten ze in een groep een workshop of teach-in organiseren. “En het mooiste is dat de alumni die mij hierover benaderden, ondertussen afgestudeerd, nu integraal onderdeel zijn geworden van het programma: zij verzorgen de Teach-In training!”

Bij de master worden studenten niet alleen uitgedaagd om na te denken over problemen van de stad, maar om actief mee te denken over mogelijke oplossingen. De gemeente Rotterdam is formeel partner van de achttien deelnemende studenten. “Rotterdam heeft de ambitie uitgesproken om in 2025 de meest inclusieve digitale stad van Nederland te zijn”, vertelt Engelbert. “De digitale wereld is geen walhalla. Digitalisering kan juist leiden tot sociale ongelijkheid. Met vraagstukken als ‘hoe worden rechten van bewoners beschermd?’ gaan de studenten aan de slag.”

Het is voor Engelbert belangrijk dat de studenten zich bescheiden opstellen als ze Rotterdam ingaan voor hun onderzoek. Dat ze luisteren en leren, en niet hun kennis opleggen. “Rotterdam is geen lab. We willen niet achter een hekje naar misschien wel kwetsbare mensen kijken. Het laatste wat ik wil is dat studenten na dit programma denken: nu weten wij het allemaal wel. Ze mogen niet als een olifant door de porseleinkast gaan. Een belangrijke boodschap van het programma is: ken je plek.”