Raquel herkende veel mensen van het skatepark
Student Raquel Williams (tweedejaars International Bachelor Arts and Culture Studies) herinnert zich dat ze onder de indruk was van hoeveel leeftijdsgenoten en nog jongere mensen kwamen opdagen. “Ik skate graag in het park op de Westblaak. Tijdens het protest herkende ik veel jonge mensen die daar ook graag komen. Bij de brug stond die dag een hele nieuwe generatie. Dat had ik nog nooit meegemaakt.”
Raquel stond in juni samen met mannequin Beatrice op het Leuvehoofd. Beatrice is half wit, half zwart en op haar lijf is ‘BLM’ geschilderd, de afkorting voor black lives matter. Ze wil ermee laten zien dat racisme niet alleen een probleem is van zwarte mensen, legt ze uit. “Het is bizar dat mensen anders behandeld worden vanwege hun huidskleur.” Het grijpt haar ook persoonlijk aan. “Ik stond daar voor mijn moeder. Zij is van kleur, ik ben wit. Zij heeft mij mijn leven gegeven, maar wordt minder gehoord in de samenleving. Voor haar en al die andere ongehoorde stemmen stond ik daar.”
Dat er duizenden mensen bij het protest waren, geeft Raquel hoop. “Ik geloof dat verandering mogelijk is, maar dat zoveel anderen met hun aanwezigheid ook aangaven dat ze veranderingen willen, geeft nog meer hoop.” Toch is er nog een lange weg te gaan voordat mensen gelijkwaardig behandeld worden, stelt Raquel. “Op komen dagen bij het protest is niet genoeg. Je kunt zelf in het dagelijks leven bijdragen aan verandering. Spreek je vrienden aan als ze kwetsende ‘grapjes’ maken, spreek mensen aan op taalgebruik dat niet oké is.”
Als voorbeeld vertelt Raquel over een feestje waar ze was op de avond na het protest. “Een witte jongen gebruikte daar het n-woord. Diezelfde avond, en hij snapte het probleem niet”, zegt ze met nog steeds wat verontwaardiging in haar stem. “Nog nooit was hij daarop aangesproken. Ik prijs mezelf gelukkig dat ik mensen om mij heen heb die mij corrigeren als dat nodig is.”
Protest tegen het slavernijsysteem en de erfenis daarvan is allesbehalve nieuw. Het is zo oud als de trans-Atlantische slavenhandel zelf. Ook in Rotterdam klonk dit protest. Bijvoorbeeld al in de zeventiende eeuw, vertelt hoogleraar Alex van Stipriaan in de vierde aflevering van Nooit Bewust Opgeslagen, de podcast van EM over het Rotterdamse slavernijverleden. Protest klonk omdat slavernij in strijd zou zijn met het christelijk geloof, gelovigen vonden het onmenselijk. “En soms was het protest niet eens op basis van een moreel oordeel, maar op basis van de overtuiging dat slavernij niet efficiënt was.”
Het protest vond ook weerklank bij prominente Nederlanders. De bekende Rotterdamse schrijver en rechtsgeleerde Hugo de Groot (1583 – 1645), wiens standbeeld aan de Coolsingel staat, was een van hen. “Hij keerde zich op juridische gronden, en ook morele gronden tegen de slavernij. Hij gebruikte de literatuur over slavernij uit de oudheid, want daar was hij bekend mee.”
Het gevoel van eenheid bleef Michelle het meeste bij
Michelle Tran (onlangs afgestuurd aan de master Econometrie) was op de dag van het protest thuis aan het studeren. Ze wilde al gaan, alleen of met anderen. Een vriendin vroeg op WhatsApp wie nog meewilde en dus gingen ze samen. Door het coronavirus lieten ze zich niet tegenhouden. “Natuurlijk droegen we een mondkapje, net als alle andere mensen. De enige mensen die geen mondkapjes droegen waren de politieagenten. We stonden net op de Erasmusbrug, vlak bij het kruispunt en daar konden wij ook gewoon afstand tot andere mensen houden.” ‘Racism is a deadly virus’ stond op hun protestbord, om aan te geven hoe belangrijk zij het vonden om deel te nemen aan het protest.
“Wat mij het meest is bijgebleven is het daadkrachtige gevoel dat ik bij de hele happening kreeg. De leuzen die we met z’n allen riepen, zoals ‘no justice, no peace’. En ook het gevoel van eenheid. Ik weet nog dat ik dacht: het onderwerp racisme is nog steeds iets dat veel teweegbrengt bij mensen. Iedereen die deelneemt aan dit protest heeft hetzelfde doel, namelijk het bestrijden van racisme. Ik hoop dat de mensen die het protest op tv hebben gezien zich meer zullen verdiepen in dit onderwerp en dat er meer bewustwording komt, want racisme ontstaat voornamelijk uit onwetendheid.
Vier maanden later geeft de movement bij de brug Michelle nog steeds ‘hoop op verandering’. De protesten wereldwijd hebben veel losgemaakt, ziet ze. “Mensen gaan meer nadenken over wat ze zeggen.” Michelle hoopt dat mensen dankzij de protesten zien dat racisme niet alleen gaat over grote zaken zoals politiegeweld, maar ook over alledaags gedrag. “Om één geintje kan ik misschien nog lachen, maar als je iets honderd keer hoort, is het echt niet leuk meer. De ‘grapjassen’ hebben dat vaak niet door. Verandering kost tijd, maar ik hoop dat we de boodschap dat racisme niet oké is allemaal laten doordringen.”
‘Racisme staat op de agenda, en dat is de eerste stap’
“Wat mij het meest is bijgebleven?”, herhaalt Sheetal Nicolaas, masterstudent Health Economics, Policy & Law. De solidariteit van zoveel verschillende mensen, verschil in leeftijd, afkomst, cultuur. Al die verschillen die er normaal zijn waren er even niet. We stonden daar voor hetzelfde doel en dat voelde heel erg krachtig.”
Het deed Sheetal goed om te zien dat ze niet alleen stond in alle pijn en emotie die ze voelde na de dood van de Amerikaanse George Floyd. “Het was een heftige periode. Zoveel mensen die hun ervaringen met racisme deelden, die eindelijk hun verhaal deden. En ook hier in Nederland! Het deed echt wat met mij. Ik kon zó meeleven. Ondanks dat het voor sommige mensen onzichtbaar is in Nederland, kon ik me identificeren met deze situaties. Ik voelde mij machteloos en verdrietig. Deel kunnen nemen aan een vreedzaam protest tegen racisme voelde goed.”
Sheetal benadrukt dat een protest niet alles oplost, maar denkt dat er een gesprek op gang is gekomen. “Of dat gesprek nu nog gaande is? Ja, maar niet meer zo intens. Ik zie dat de wil er is. Racisme staat op de agenda, en dat is de eerste stap.”
Het is belangrijk om te praten over onderwerpen die moeilijk, lastig of pijnlijk zijn, vindt Sheetal. ‘I will not stay silent so that you can stay comfortable’, stond op haar protestbord, dat nog steeds op haar kamer staat. “Mensen zijn bang om verkeerde dingen te zeggen, maar we moeten die mogelijk ongemakkelijke gesprekken aangaan. Zo kunnen ook personen die het probleem van racisme eerder niet begrepen, zich veilig genoeg voelen om van mening en standpunt te veranderen.”