‘Geef internationale studenten niet de schuld van verengelsing’

Ik dacht dat dit een geïsoleerd incident was. Tot ik vorige maand een artikel las van rechtenstudent Eline Burgman. Zij schreef dat verengelsing op de universiteit zijn doel voorbijschiet en dat ze in het Erasmus Paviljoen niet in het Engels geholpen wil worden. Tot mijn schrik bleek uit opmerkingen en reacties op haar artikel dat veel mensen het volledig met haar eens zijn. Toen ik haar reactie over de medewerkers van het Erasmus Paviljoen las, liepen de rillingen over mijn rug. Het was bijna dezelfde situatie.

Het lijkt erop dat dit niet iets is wat een enkele keer gebeurt, maar een mening is die breed wordt gedeeld door de Nederlandssprekende bevolking. Er wordt een openbaar debat gevoerd en politieke groeperingen klaagden tevergeefs Nederlandse universiteiten aan die Engels tot de officiële voertaal hadden verklaard. Er is inmiddels zelfs de zogenoemde Wet Taal en Toegankelijkheid van de huidige onderwijsminister Ingrid van Engelshoven. Daarin wordt voorgesteld de studiekosten voor niet-EU-studenten te verhogen, financiering van Nuffic te verlagen en Engelstalige programma’s te beperken. Natuurlijk werd dit debat in hun moedertaal gevoerd, waardoor wij, Engelstaligen, hiervan niet op de hoogte waren en ons niet konden verdedigen.

We wonen in Nederland en Nederlands is de officiële taal, dus ik begrijp de eis om Nederlands te spreken helemaal. Maar de Erasmus Universiteit noemt de universiteit een internationale omgeving waar Engels spreken wordt geaccepteerd en multiculturalisme wordt gestimuleerd. Men gaat prat op de internationale focus en laat dit continu blijken via de officiële pagina’s van de universiteit. Het creëren van ‘wereldburgers’ is een van de ‘Erasmiaanse waarden’ die de universiteit zich voor het jaar 2024 ten doel heeft gesteld.

Door dit internationale aspect heeft de universiteit zich hoog op de internationale ranglijsten weten te plaatsen. En die hoge plaatsing trekt niet alleen studenten aan, maar ook personeel, en biedt de mogelijkheid om hooggekwalificeerde medewerkers te werven voor de universiteit. Dit geldt voor meerdere Nederlandse universiteiten. De internationale studenten vormen echter nog steeds een minderheid en het klinkt een beetje raar om te zeggen dat deze 20 procent de openbare ruimte van de universiteit domineert, zoals Burgman deed.

Dus, waarom zouden we ons aanpassen aan een minderheid? Internationale studenten worden gediscrimineerd op de woningmarkt, betalen tien keer meer dan het EU-tarief, hebben minder kans op werk en kampen vaker met depressie en angsten. Ze strijden dagelijks tegen eenzaamheid en buitensluiting en vaak worden zij alleen gesteund door de vrienden die ze hebben gemaakt op de universiteit. Als ze het moeilijk hebben, kunnen ze zich niet even laten troosten door hun moeder, omdat hun familie letterlijk aan de andere kant van de wereld woont. De universiteit is een veilige plek waar internationale studenten niet beoordeeld moeten worden op hun nationaliteit en taal (of het ontbreken daarvan). Je kunt wel zeggen dat het hun eigen keuze was om in het buitenland te gaan studeren, maar is het nu echt zo moeilijk om je koffie een keertje in het Engels te bestellen in het Erasmus Paviljoen? Een kleine blijk van empathie die anderen onnoemelijk helpt.

De ‘Nederlandse droom’ is reëel voor veel internationale studenten die afstuderen en een baan op de Nederlandse markt proberen te vinden. Maar er is veel concurrentie en sommigen van hen hebben geen andere keus dan terug te keren naar hun vaderland wanneer hun visum verloopt. Soms lijkt het alsof de internationale studenten (vooral studenten van buiten de EU) de melkkoeien van de universiteit zijn, en de strategie van de universiteiten lijkt de studenten het idee geven dat ze naar een supervriendelijk land komen en dat ze Rotterdam drie jaar hun thuis kunnen noemen. Maar die droom spat uiteen wanneer de student de studie afrondt en op een zeer competitieve markt belandt waar de meesten zich niet als succesvolle concurrenten kunnen neerzetten.

De Erasmus Universiteit voorziet de internationale studenten niet van de hulpmiddelen die ze nodig hebben om mee te doen op de Nederlandse arbeidsmarkt, of om zich aan te passen aan de Nederlandse samenleving. Natuurlijk is kennis van de Nederlandse taal een fundamentele stap hierin. In Delft en Groningen bieden de universiteiten studenten de mogelijkheid om gratis Nederlandse lessen te volgen. Sommige van die lessen zijn onderdeel van het curriculum en zijn voor studenten verplicht om te kunnen afstuderen. Studenten die zich aanmelden bij het Taal- en Trainingscentrum krijgen van de Erasmus Universiteit korting. Maar wil je een benodigd taalvaardigheidsniveau (B1) bereiken, moet je ruim EUR 1500 investeren in lessen.

Begrijp me niet verkeerd. Ik ben er stellig van overtuigd dat Nederlands niet moet verdwijnen als onderwijstaal op universiteiten. Ik pleit er niet voor om alle programma’s Engeltalig te maken en Engels de officiële taal van het academisch onderwijs te maken, maar ik stel voor onderwijs te benaderen als een tweetalig project. Laten we niet vervallen tot ‘zij versus wij’: internationale studenten zijn niet hier om jullie Nederlandse identiteit uit te wissen, jullie gangen te overspoelen, jullie economie aan te vallen of de kwaliteit van jullie studie te verlagen. Integendeel! De meeste internationale studenten hebben in Nederland hun tweede thuis gevonden en doen enorm hun best om deel te kunnen uitmaken van de samenleving, terwijl ze daar in vergelijking met Nederlandse burgers exorbitant meer voor betalen. Ze willen dolgraag Nederlands leren. Als we het in deze tijd van toenemende individualisering hebben over verengelsing, denk ik dat de verdedigers van de Nederlandse taal niet meer naar de manager moeten vragen en een scène schoppen, maar dat ze die internationale vrienden moeten benaderen (of moeten proberen internationale vrienden te maken) en hen moeten helpen met Nederlands leren.