Van den Boom werd afgelopen voorjaar in de NRC beschuldigd van plagiaat in haar proefschrift en toespraken die ze hield bij diesvieringen van de UvA. Een onafhankelijke integriteitscommissie, bestaande uit de Utrechtse hoogleraar Ton Hol en de Tilburgse hoogleraar Marc Loth, onderzocht de zaak en concludeerde in december dat er geen sprake was van plagiaat. “Hoewel in het proefschrift niet steeds (voldoende) herkenbaar is welke tekstdelen van de auteur zijn en welke zijn overgenomen uit andermans werk, is wel steeds in voldoende mate duidelijk dat de auteur het werk van anderen beschrijft en zich dit niet heeft toegeëigend als ware het haar eigen werk”, schreef de commissie onder andere in het eindrapport. Het CvB van de UvA nam het advies van de commissie in januari over.
‘Academische klassenjustitie’
In de brief, die niet openbaar is, maar in handen is van Erasmus Magazine en Folia, vragen de wetenschappers om het oordeel ‘kritisch te bezien’. Ze stellen voor om het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit een second opinion te laten geven.
De schrijvers richten zich vooral op de conclusie dat er geen sprake is van plagiaat, omdat Van den Boom niet pronkt met andermans veren. Daarmee introduceert de commissie volgens hen een ‘wezenlijk nieuw criterium voor plagiaat, waarbij het motief een belangrijke rol speelt’. In de Nederlandse gedragscode wetenschappelijke integriteit is het motief echter geen onderdeel van de definitie, betogen ze. Door het advies van de onafhankelijke commissie over te nemen ‘ondermijnt’ het Amsterdamse CvB de gedragscode, aldus de ondertekenaars.
Bovendien vinden ze de uitspraak dat voor studenten de plagiaatregeling onverkort blijft gelden ‘problematisch, zo niet onethisch’. In plagiaatregelingen voor studenten speelt het motief geen rol: teksten overnemen zonder bronvermelding én zonder gebruik van aanhalingstekens is plagiaat, en dus fraude. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de regels die de Erasmus Universiteit hanteert. De auteurs spreken daarom van ‘academische klassenjustitie: een rector mag knippen en plakken zonder bronvermelding, studenten niet’. “Vindt u niet dat de regels die voor studenten gelden ook zouden moeten gelden voor uw oud-rector?”
‘Bewijslast ondraaglijk’
Roel Pieterman, voorzitter van vakbondsoverleg EUROPA en oud-lid van de examencommissie van de Erasmus School of Law, uitte in januari vergelijkbare zorgen. Hij vreest dat de bewijslast voor een beschuldiging van plagiaat, bijvoorbeeld door een examencommissie, ‘zo goed als ondraaglijk’ wordt en dat studenten die beschuldigd worden deze uitspraak zullen gebruiken om sancties te ontlopen. Die zorgen werden weersproken door Gijs van Oenen, voorzitter van de Examencommissie van de Erasmus School of Philosophy. Hij acht het onwaarschijnlijk dat de uitspraak invloed zal hebben op plagiaatzaken van studenten, onder andere omdat het proefschrift van Van den Boom moet worden bekeken met de maatstaven uit die tijd, in tegenstelling tot plagiaatbeschuldigingen van nu.
‘Contextueel oordeel’
Hoogleraren Ton Hol en Marc Loth, die het onderzoek naar Dymph van den Boom deden, schrijven in een reactie dat de briefschrijvers ‘geen zinvolle bijdrage aan de discussie over plagiaat’ leveren. “In ons advies hebben wij geoordeeld over een proefschrift uit een andere tijd, en over andere tekstgenres dan wetenschappelijke publicaties.” Hol en Loth schrijven dat ze geen nieuwe definitie van plagiaat hebben vastgesteld, maar dat ze ‘een contextueel oordeel’ hebben geveld over de specifieke situatie van Van den Boom. In de tijd dat Van den Boom promoveerde was er nog geen geschreven gedragscode, schrijven ze bijvoorbeeld. “Wie die omstandigheden vergelijkt met de integriteitseisen die hier en nu aan studenten van de Universiteit van Amsterdam worden gesteld […] levert geen zinvolle bijdrage aan de discussie over wetenschappelijke integriteit en plagiaat.”
Het UvA-bestuur laat via een woordvoerder weten te werken aan een antwoord op de brief. Het wil daarom nog niet in de media reageren. Naar alle waarschijnlijkheid wordt het antwoord binnen enkele dagen verzonden.
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Folia.
