Hoe de Verenigde Staten de liefde tussen een studente en haar Iraanse verloofde in de weg zitten

Zomer 2018. Andrea (22) reist in haar eentje door Tadzjikistan, waar ze Ehsan via couchsurfing tegenkomt. Ze zien elkaar steeds op onverwachte plekken en trekken veel samen op. Als Andrea maanden later in (Koerdisch) Irak een Syrisch vluchtelingenkamp bezoekt voor een fotoreportage, zit hij 24 uur in de bus om haar daar te ontmoeten. Geen ongevaarlijke plek, want IS-strijders zijn daar nooit ver weg. Toch groeien ze naar elkaar toe.

“De situatie in een vluchtelingenkamp is niet zo dat je daar een relatie wilt beginnen. Maar juist door de heftige omstandigheden bouw je een band op. Eenmaal thuis miste ik Iran, en wilde ik Ehsan zien. Dus ik vloog weer naar Iran en trok samen met hem vier weken door het land.” Dat was de ‘vakantie van haar leven’. Ze werden verliefd. Met Iraans Nieuwjaar vloog ze weer naar hoofdstad Teheran, waar Ehsan woont en een tapijtenwinkel heeft, ontmoette zijn familie en een paar maanden later vroeg hij haar ten huwelijk. Andrea zei ja.

“Het is een sprong in het diepe, maar wel eentje die ik wil wagen. Ik had weinig tijd om te beslissen. Het was een kwestie van nu of nooit, en voor mij was ‘nooit’ geen optie”, vertelt ze. Wel maakt Andrea aan Ehsan duidelijk dat ze niet naar Iran wil verhuizen, om daar de traditionele Iraanse huisvrouw te spelen. “En ik ga me ook niet tot de Islam bekeren”, voegt ze daaraan toe. “Maar daar heeft hij alle respect voor.”

Eenmaal terug in Antwerpen, proberen ze een visum aan te vragen om vrienden en familie te mogen bezoeken. Ze wil Ehsan België laten zien – hij is nog nooit in Europa geweest – en haar familie laten ontmoeten. Maar dat blijkt niet gemakkelijk: Amerika zit ertussen. “Onder Trump is de situatie met Iran geëscaleerd”, vertelt Andrea. “Ze zijn het zwarte schaap van de internationale politiek geworden. De Belgische overheid wil mede daarom mensen met de Iraanse nationaliteit niet toelaten. Ze zijn bang dat Ehsan niet teruggaat. En ook mijn visum om naar Iran te gaan is twee keer geweigerd. Ze vonden het verdacht dat ik daar zo vaak naartoe ging.”

Het raakt Andrea. “Ik word er heel verdrietig van, maar ook heel kwaad. We hebben alles geprobeerd en we willen overal garant voor staan, maar soms voelt het alsof de overheid ons niet vertrouwt.”

Als het niet erger lijkt te kunnen, werd Andrea’s hotmailaccount geblokkeerd, en ook haar Etsy-webwinkel, waar ze Perzische tapijten verkoopt, werd afgesloten. Wéér gooit de VS roet in het eten. “Ze willen de Iraanse economie laten instorten, dus wordt alle handel geblokkeerd”, zegt Andrea. Sinds Amerika zich in 2018 terugtrok uit het nucleaire akkoord met Iran, doet het land er sinds mei dit jaar ook meer afstand van, wat weer een tegenreactie oproept in de vorm van politieke en economische sancties. “Dat heeft vernietigende gevolgen voor het land zelf, maar ook voor individuen zoals Ehsan en ik”, aldus Andrea.

Haar contact met visum-agentschap VFS Global resulteerde in een blokkade van haar mailbox. “Daarmee overtrad ik volgens Microsoft het Amerikaanse buitenlandbeleid”, vertelt Andrea. “Dat was schrikken: al mijn persoonlijke en zakelijke mail gaat via dat account.” Het feit dat ze vragen stelde over reizen van en naar Iran, was genoeg reden voor Microsoft om haar account te blokkeren. Ze tekende protest aan en vijf dagen later kon ze haar mail weer gebruiken.

Ook haar webwinkel werd op een soortgelijke manier gesloten. “Maar dat gaat nog een stapje verder”, zegt Andrea. “Ehsan heeft een tapijtenzaak en heeft mij veel over tapijten geleerd. Dus ik heb zelf een kleine obsessie voor Perzische tapijten ontwikkeld en ben begonnen om een centje bij te verdienen met een tweedehands winkeltje. Ik wilde dat via Etsy doen, een platform dat bij uitstek geschikt is voor de verkoop van vintage en handgemaakte producten.” Ze zoekt in Nederland naar Perzische tapijten: luxeproducten, die worden verkocht met echtheids-certificaat. “Maar op een gegeven moment kreeg ik een bericht dat mijn advertenties gedeactiveerd waren omdat ze moesten onderzoeken of mijn winkel in lijn was met hun beleid. Een paar dagen later haalden ze alle tapijten offline, omdat ik ‘verboden producten’ zou verkopen.”

Andrea denkt dat de blokkade van Etsy niet mag. Ze exporteert immers niets naar de VS en importeert ook niets uit Iran, wat door de economische sancties verboden is, maar handelt naar eigen zeggen op de Europese interne markt. “Net als dat Facebook zich aan de Europese privacy-wetgeving moet houden, moet Etsy zich aan de Europese handelswetgeving houden.”

Ze liet het er niet bij zitten, en startte een rechtszaak: “Ik heb uiteraard niet het geld om een dure Europese handelsadvocaat te betalen, want die mensen kosten drie- tot vierhonderd euro per uur. Dus ben ik op zoek naar een pro-bono-advocaat. Ondertussen is mijn website nog steeds offline. Als je bedenkt dat ik een tweetal tapijten per maand verkocht, is dat toch vier- à vijfhonderd euro die ik maandelijks misloop. Ik heb het besproken met een docent Europees recht en met iemand die de relaties tussen Europa en Iran bestudeert. Zij zeggen ook: ‘Dit is idioot. Dit kan niet, klaag ze aan.’”

Wat Andrea niet begrijpt is dat een paar grillen van ‘Mr. Trump’ gevolgen hebben die ver buiten het land Iran zelf gaan. “Ze nemen je bij wijze van spreken het recht af om je vriend te zien en het recht om geld te verdienen met dingen die uit het land komen. En ik heb familie in de VS, die ik ook niet meer mag bezoeken,” zegt Andrea.

Soms is ze een beetje de wanhoop nabij, geeft ze toe. “Dan denk ik: wat moet ik nu doen? Wat kan ik nog doen?” Haar omgeving heeft vaak geen begrip voor de situatie en vindt dat ze moet ‘oppassen’. “Mensen vragen: ‘Is het geen terrorist? Wat als hij je opsluit en je moet vijf keer per dag bidden?’ Of ze zeggen: ‘Hij gebruikt je alleen maar voor je paspoort.’ Dat krijg ik zo vaak naar mijn hoofd geslingerd. Ik vind het zo kortzichtig”, vertelt Andrea. “Soms vraag ik me af: Is deze relatie het wel waard. En toch heb ik vaak ook wel zoiets van: ‘Godverdomme, ik zal ze eens wat laten zien.’”

Een spoedige bruiloft zou veel problemen oplossen. “Maar het laatste wat ik wil doen is trouwen voor de papieren”, zegt Andrea. “Soms voelt het alsof ik in twee werelden leef, die niet verenigbaar zijn.” Als ze trouwen kan Ehsan naar België komen onder het mom van ‘gezinshereniging’. “Maar dat wil ik echt niet”, zegt Andrea. Althans, niet puur vanuit praktisch oogpunt. Bovendien is Ehsan nog nooit in België geweest. “Hoe kun je nou weten dat je ergens wilt wonen als je er nog nooit geweest bent?’’

Maar soms heeft ze het gevoel alsof ze geen keus heeft. De situatie is nu vooral afwachten en volhouden. Andrea: “Ehsan en ik bellen veel, we hebben wel veel steun aan elkaar. Hij is heel rustig. Terwijl ik vaak in een tirade doorga, plaatst hij alles in perspectief. En die rust is wel nodig.”