Je was een van de eerste ondertekenaars van die brief en mailde aan EM: ik ben het slechts deels eens met die open brief, maar het gaat me om het principe. Welk principe?
“Het forensisch onderzoek is een volstrekt disproportionele maatregel van het CvB die eigenlijk nooit genomen zou mogen worden. Het schept een gevaarlijk precedent. Stel: over vijftig jaar is Forum voor Democratie aan de macht en onze universiteiten worden bestuurd door fascisten. Dan wil je niet dat een universiteitsbestuur dit middel kan inzetten. Als je het reglement bekijkt kan de universiteit je mail zelfs doorzoeken als je negatieve publiciteit veroorzaakt.”
Ik schrok daarvan.
“Ik ook. Tot nu toe heeft de universiteit mij altijd verdedigd als er weer eens een rechts-extremist vond dat ik te links ben. Ik ben een van de tien medewerkers die online het negatiefst wordt besproken. Dus ik heb belang bij een universiteit die staat bij absolute vrijheid van onderzoek, vrijheid van wetenschap en vrijheid van meningsuiting. Maar wat als een universiteitsbestuur op een gegeven moment denkt: nu trekt Willem Schinkel wel heel veel negatieve aandacht naar onze universiteit? Nemen ze dan maatregelen? Gaan ze mijn mail doorzoeken? Wie garandeert mij dat ze dat nooit doen? Dit reglement beschermt mij daar niet tegen.”
Met welk deel van de brief was je het niet eens?
“Je zou de brief kunnen zien als steun voor een conservatief standpunt waarin de ESHCC en de universiteit als geheel moeten blijven zoals ze zijn, en dat steun ik zeker niet. Bovendien is het lekken van plagiaatvermoedens naar de pers heel slecht. Dat is een belachelijke, lage actie. Daar hadden de juiste procedures gevolgd moeten worden.”
Die plagiaatvermoedens zijn in eerste instantie bij het College van Bestuur gemeld. Dat vond het niet nodig om actie te ondernemen.
“Als het CvB niets doet zijn er nog steeds stappen die je kunt ondernemen: naar een Commissie Wetenschappelijke Integriteit of het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit stappen. Nu is er iemand vogelvrij verklaard, puur vanuit eigenbelang.
“Maar als zoiets gebeurt, moet je als College van Bestuur je verlies nemen en niet zo klein zijn dat je een volstrekt belachelijk middel inzet omdat je niet kunt hebben dat mensen naar de pers lekken.”
“Collega’s durven hun universitaire mail nu niet meer te gebruiken. Als dat het enige is wat je bereikt hebt met dit onderzoek, moet je minstens in retrospect toegeven: shit, dit was verkeerd. En dat is niet het enige wat er verkeerd gaat. In dit hele fusieproces laat de universiteit zich keer op keer van haar slechtste kant zien.”
Wat bedoel je daarmee?
“Het aanstellen van (interim-decaan van de ESHCC, red.) Dymph van den Boom was ook een misstap. Zij is iemand met een grote staat van dienst als oud-rector, maar leverde een rapport met een niveau waarvan je je kapot schrikt. Een half bij elkaar gegoogeld bestuurlijk rapportje. Kortom: zij heeft ook geen idee. De inhoudelijke visie ontbreekt compleet. Daardoor krijgen de conservatieve krachten binnen de faculteit natuurlijk alle argumenten in handen om te zeggen: het CvB rommelt hier maar een beetje aan.”
Begrijp je de weerstand tegen de fusie?
“Alles wat ik daarvan heb gezien is puur conservatisme, gericht op machtsconsolidatie. Er wordt enkel gedacht vanuit de eigen positie en niet vanuit de universiteit als geheel. Terwijl de vraag zou moeten zijn: waartoe zijn we als universiteit op aarde? Of: wat zijn de publieke taken van de universiteit? In het licht daarvan zou het misschien nuttig zijn om de universiteit anders vorm te geven. Die vragen worden helemaal niet gesteld. Iedereen doet alsof de universiteit zoals die nu is door god gegeven is.
Hoe kijk je zelf naar de fusieplannen?
“Ik denk dat het heel logisch is om de ESHCC te fuseren, bijvoorbeeld met filosofie of de sociale wetenschappen. Nog los van de budgettaire redenen – ondanks dat het financieel nu goed lijkt te gaan met de faculteit – zijn er ook goede inhoudelijke argumenten. De wereld om ons heen gooit die disciplines steeds vaker op een hoop. Dat zie je internationaal en Europees, maar ook bij de NWO. Bovendien houden de grote issues van deze tijd zich niet aan die disciplinaire grenzen. Het zou voor mij heel interessant zijn als het makkelijker wordt om samen te werken met mensen die vanuit een geesteswetenschappelijke hoek of mediastudies werken.”
Een deel van de weerstand is ook: waarom legt het College van Bestuur ons niet uit waarom we moeten fuseren?
“Dat klopt. Maar dat zou het CvB niet uit hoeven te leggen. Dat moeten betrokkenen zelf bedenken. Er is alleen maar weerstand om inhoudelijk slechte redenen, geen visie.”
Ook de filosofen spraken zich onlangs uit tegen een fusie.
“Zij hebben natuurlijk een status aparte binnen de Erasmus Universiteit. Daar zijn goede redenen voor en dat is een paar jaar geleden ook hun redding geweest. Maar volgens mij verwarren ze nu het middel met het doel. Er is geen enkele reden om te denken dat filosofie zal verdwijnen of een minder belangrijke rol kan spelen als ze versterkt worden met bijvoorbeeld geschiedenis.”
Hoe komt het dat er zo veel misgaat?
“Dat heeft volgens mij te maken met de hiërarchische structuren op de universiteit. Een groot deel van de rat race en concurrentie op universiteiten komt voort uit artificieel schaars gemaakte machtsposities. Daadwerkelijk verandering teweegbrengen kan alleen vanuit een machtspositie. Dus iedereen die ook maar een beetje macht heeft, is er veel aan gelegen om die positie te behouden. Dat leidt tot een enorme conservatieve kramp op universiteiten. Daarom zijn universitaire protestbewegingen, denk aan WOinActie, vaak ook zo conservatief: het verzandt vaak in het beschermen van machtsposities en privileges.”
Wat is de oplossing voor het doorbreken van dat conservatisme?
“Een soort burgerlijke ongehoorzaamheid binnen de academische gemeenschap zou kunnen werken. Uiteindelijk is iedereen in een machtspositie afhankelijk van al die mensen onder hen die met passie het uitvoerend werk doen. Maar eigenlijk zijn er wettelijke maatregelen nodig.
“Om iets heel concreets te noemen: schaf het onderscheid tussen hoogleraar, universitair hoofddocent en universitair docent af. Het hoogleraarschap is zo’n artificieel schaars gemaakte machtspositie. De slimste mensen op universiteiten worden niet per se hoogleraar. Maak iedereen die gepromoveerd is en een aanstelling krijgt hoogleraar. Dat geeft lucht en haalt een hoop hijgerigheid en nijd weg op universiteiten.”
De kritiek op het College lijkt me terecht.
Maar de filosofen die doelen en middelen door elkaar zouden halen… – klinkt als een stukje retorica van de koude grond van de heer Schinkel, zonder ondersteuning van inhoudelijke argumenten.
Het doel/middel-narratief van de filosofen waar hij op lijkt te doelen is vrij simpel. Om een gezonde, impact gerichte interfaculteit te zijn (doel) heb je een onafhankelijke positie nodig (middel). Wanneer je dat middel weghaalt door middel van een fusie, die ook nog eens iedere vorm van een inhoudelijke grond mist, ontneem je een interfaculteit zonder goede redenen zijn vleugels. Vleugels die de faculteit Wijsbegeerte van een zorgenkindje naar een oogappeltje hebben omgetoverd, welteverstaan.
Zo is er ook weinig inhoudelijke grond om filosofie met geschiedenis te fuseren, om even op de vrije associatie-oefening van de heer Schinkel in te gaan. Geschiedenis aan de EUR behelst uitsluitend moderne geschiedenis (met een sterk sociaal wetenschappelijk karakter), terwijl de filosofen van het focusgebied geschiedenis van de Wijsbegeerte zich voornamelijk in de 17e eeuw begeven.
Ik kan wel raden welk kleine, diffuse, langs elkaar heen werkende faculteitje het volgende slachtoffer zou worden van de fusiedriften op campus Woudestein.
Reageren niet meer mogelijk.