Op de middelbare school wist Van der Schot al dat hij politiek tekenaar wilde worden. Op zijn negentiende verschenen zijn tekeningen voor het eerst in een krant. Tijdens een vakantie op Curaçao, stapte hij de redactieburelen van de lokale krant Amigoe binnen met de vraag of ze interesse hadden in zijn tekeningen. Hij kon meteen beginnen. “ Ik zei: ‘Ik wil wel een tekening voor jullie maken.’ Drie weken lang stond er iedere dag van de vakantie een cartoon van mij in de krant.”
Rond die tijd had Van der Schot ook contact met zijn leermeester Fritz Behrendt (inmiddels overleden), die toen voor Het Parool tekende. “Fritz nodigde me uit op de redactie, gaf me boeken over het vak. Daar heb ik heel veel aan gehad.” Het was ook Behrendt die hem uiteindelijk adviseerde niet naar de kunstacademie te gaan maar iets anders te studeren. “Hij vond het verstandiger om de wereld wat beter te leren begrijpen.”
Veilige leerschool
Van der Schot ging Politicologie studeren, aan de Universiteit van Amsterdam. Daar tekende hij al snel voor het faculteitsblad en voor Ad Valvas, het journalistieke medium van de Vrije Universiteit (Folia van de UvA wilde hem niet hebben). In de jaren daarna begon hij ook bij Univers van de Tilburgse universiteit, de Leidse universiteitskrant Mare en Erasmus Magazine. In maart 2000 verscheen de eerste tekening van zijn hand in EM: een promovendus als dakloze, bij het nieuws dat promovendi een beter salaris eisten.
“Universiteitsmedia zijn de ideale veilige leerschool”, aldus Van der Schot. “Je kunt een keer een foutje maken, maar tegelijkertijd is het een goede opstap naar landelijke bekendheid. Veel bekende tekenaars van kranten en weekbladen zijn begonnen bij universiteitsmedia.” Denk aan Tom Janssen van Trouw, Jos Collignon van de Volkskrant, Fokke & Sukke en DirkJan. Allemaal publiceerden ze aanvankelijk in universitaire media.
De grote trends en thema’s op universiteiten blijven hetzelfde, merkt Van der Schot: “De invloed van commercie op de wetenschap, bureaucratie, geldproblemen, studiefinanciering en de ov-kaart zijn onderwerpen waar je altijd op terug kan vallen.” Vaak zijn machthebbers het mikpunt van zijn tekeningen: clowneske politici, dikke directeuren of sullige hoogleraren (steevast in toga).
Zijn stijl omschrijft Van der Schot als ‘eenvoudig, helder en een beetje naïef’. “Ik houd van kindertekeningen en probeer zo spontaan mogelijk te tekenen zonder veel te schetsen. Het hoeft niet mooi of goed of een ingewikkeld zoekplaatje te zijn, liever een beetje een vrije associatie. In mijn tekeningen zit vrijheid, door die spontaniteit en associaties, waarvan ik hoop dat de lezer die ook ervaart.” Hij wil het beeld laten spreken. “Een tekening moet in één klap te begrijpen zijn en ik vind het leuker om dat met beeld te doen dan met tekst. Een cartoon met een woordgrap is meestal niet meer dan een woordgrap.”
Shitstorm
Hij is niet iemand die per se de grens of de controverse op zoekt, vindt Van der Schot zelf. Toch ziet hij steeds vaker dat mensen gevoelig reageren op zijn werk. “Een probleem voor veel cartoonisten is dat hun tekeningen een eigen leven gaan leiden op sociale media. Een tekening heeft een vaste plek in de krant, dient als commentaar op het nieuws of als illustratie bij een stuk. Die context valt weg op sociale media en dan willen mensen helemaal niet meer met een open blik naar een tekening kijken.”
Hij maakte het dit jaar zelf mee toen hij voor de Volkskrant Thierry Baudet op een doodskist tekende, nadat Baudet de aanslag in Utrecht gebruikte voor zijn verkiezingscampagne. “Ik kreeg een shitstorm van Forum voor Democratie-aanhangers over me heen die in mijn tekening een doodsbedreiging zagen. Dat was het natuurlijk niet. Toch voelde ik me wel gedwongen om uit te leggen wat ik met mijn tekening bedoelde.”
Maar eigenlijk gaat dat tegen zijn principes in. Hij haalt Cristoph Niemann aan, ‘een hele grote jongen’, illustrator voor The New York Times Magazine en andere toonaangevende Amerikaanse media: “Als je in woorden kunt uitleggen wat er op een tekening staat, is het eigenlijk een waardeloze tekening.”