Het vorige kabinet van VVD en PvdA wilde de basisbeurs schrappen. Dat lukte uiteindelijk met steun van D66 en GroenLinks. Zo konden ze honderden miljoenen euro’s per jaar voor het hoger onderwijs vrijmaken. Ze beweerden zelfs dat het bedrag opliep tot jaarlijks één miljard euro extra.
Maar studeren werd zo wel erg duur. Er ontstonden zorgen over jongeren die gestrest raakten door geldproblemen of zelfs niet meer naar het hoger onderwijs durfden.
Uiteindelijk trok GroenLinks zijn handen weer van het nieuwe leenstelsel af en dinsdag deed de PvdA dus hetzelfde. Alleen D66 en VVD vinden het nog altijd een prima stelsel. Op zijn minst willen zij de komende evaluatie afwachten voor ze het gaan aanpassen.
Wat wil de PvdA precies?
De sociaaldemocraten willen niet de oude basisbeurs terug (want die was ook voor de allerrijksten), ze willen de aanvullende beurs beschikbaar maken voor een grotere groep studenten. Als hun ouders minder dan een ton per jaar verdienen, zouden studenten ervoor in aanmerking moeten komen, liet PvdA-leider Asscher gisteren weten.
Het moet allemaal nog uitgewerkt worden, maar momenteel bedraagt de aanvullende beurs maximaal 396 euro per maand. In het oude stelsel (sommigen vallen daar nog onder) krijgen studenten maximaal 579 euro per maand aan basisbeurs en aanvullende beurs.
Wat leverde het afschaffen van de basisbeurs op?
Het schrappen van de basisbeurs zou op de lange duur zo’n 620 miljoen euro per jaar opleveren en ergens in de jaren twintig zou het bedrag zelfs even boven de 800 miljoen uitkomen. Dat miljard waar de partijen mee schermden, klopte sowieso niet. Daarin werd een (zeer onzekere) besparing op de ov-studentenkaart meegeteld.
Waar ging dat geld naartoe?
Naar de onderwijsinstellingen. Er moest nog wat vanaf voor allerlei bijkomend beleid, zoals de doorstroom van mbo naar hbo. In elk geval zou het jaarlijks gaan om honderden miljoenen euro’s.
Gaan die miljoenen dan weer verdwijnen?
Dat lijkt er niet op, want daar pleit geen enkele partij voor. In de plannen van de PvdA zou de nieuwe basisbeurs 700 miljoen euro per jaar kosten. Waar dat bedrag vandaan komt, is nog afwachten. Hogere belastingen voor de rijken, is volgens de PvdA een optie. Of anders komt het misschien uit het ‘innovatiefonds’ dat het kabinet mogelijk wil oprichten.
Huidige studenten zouden geld terug moeten krijgen, vindt de PvdA. Om hoeveel studenten gaat het?
Gek genoeg wil de Dienst Uitvoering Onderwijs niet zeggen hoeveel studenten er nu onder het leenstelsel vallen, want die cijfers moeten nog ‘afgestemd’ worden. In 2014 hadden meer dan 400 duizend studenten een basisbeurs. Dat aantal was gedaald tot 70 duizend in het jaar 2018.
Het zal nog wel een paar jaar duren voordat de basisbeurs terug is – als het echt gaat gebeuren – maar stel dat je 400 duizend studenten alsnog 5000 euro wilt kwijtschelden (namelijk vier jaar basisbeurs voor thuiswonenden). Dan ben je al twee miljard euro kwijt.
De ‘pechstudenten’ kregen toch al vouchers?
Meer dan 100 miljoen euro staat nu gereserveerd voor ‘vouchers’. Dat zijn tegoedbonnen voor de lichtingen bachelorstudenten die en geen basisbeurs krijgen en niet ten volle profiteerden van de extra investeringen. Vijf tot tien jaar na afstuderen zouden ze tweeduizend euro mogen besteden aan extra onderwijs.
Als het aan de Tweede Kamer ligt, mogen ze die voucher ook gaan gebruiken om meteen na hun bachelor hun masteropleiding van te betalen. Vlak voor de zomer kreeg een motie van die strekking een meerderheid in de Tweede Kamer. Minister Van Engelshoven voelde er weinig voor en moet het idee nog uitwerken. Mocht er inderdaad een ‘compensatie’ komen, zoals de PvdA wil, dan zullen die vouchers daar waarschijnlijk vanaf getrokken worden.
En de halvering van het collegegeld voor eerstejaars?
Dat was het compromis van dit kabinet: geen basisbeurs, wel een lager collegegeld voor eerstejaars. Mocht de basisbeurs terugkeren, dan zal die halvering vermoedelijk ook weer verdwijnen.
En hoe zit het politiek?
Het is geven en nemen in de Nederlandse politiek. CDA en ChristenUnie (samen 24 zetels) willen de basisbeurs terug, maar zitten nu in een kabinet met VVD en D66 (samen 52 zetels). Dus komt die beurs er nu nog niet. Mocht de Tweede Kamer na de volgende verkiezingen ongeveer hetzelfde eruitzien, dan wordt het ook even zoeken naar een meerderheid zonder de twee liberale partijen. De kans dat minstens een van de twee in het volgende kabinet zit, is vrij groot. Studenten kunnen zich nog niet rijk rekenen.
Mooi dat de beurs wellicht terugkomt in de toekomst, Nederland is voor zover ik weet een kennis economie en het zou zonde zijn als de productie afneemt omdat jongeren niet meer durven te studeren.
De laatste zin zit mij echter niet helemaal lekker. “Studenten kunnen zich nog niet rijk rekenen.” alsof de basisbeurs een vetpot was waarvan men kon rentenieren. Het lijkt mij meer een sociale voorziening die de groei en bloei van het land bevorderd, gezien hoger opgeleiden meestal meer verdienen en dus ook meer belasting afstaan. Dat lijkt mij gemiddeld de investering van studiefinanciering ruimschoots uitbalanceren.
Is het nu dan toch verstandig om sowieso te gaan lenen en dit vast te zetten op een spaarrekening? Want stel dat de huidige studenten alsnog compensatie/kwijtschelding van hun lening krijgen en je hebt je uiterste best gedaan om niet te hoeven lenen. Ik kom uit een gezin waar 1 ouder alleenverdiener is en ze een hogere hypotheek hebben genomen om te voorkomen dat hun kinderen moeten lenen voor hun studie (wat alleen mogelijk is als we als kinderen thuis blijven wonen overigens).
Het is wel erg zuur als anderen die wel geleend hebben nu straks mogelijk gecompenseerd worden en de studenten die dit niet gedaan hebben geen compensatie ontvangen.
Wat is dus wijsheid: wel/niet lenen??
Reageren niet meer mogelijk.